İzafiyet Teorisi Üzerine Sohbet: 2 Aralık 1919

Bir binanın tepesinden bir adam düşer. Yumuşak bir çöpün üzerine iniş yapar. Kazayı ufak tefek berelerle şans eseri atlatır. Bu kazayı, yine şans eseri izleyen biri vardır. Kazayı görür ve derin düşüncelere dalar. Son derece karmaşık fikirler matematiksel formüllere dönüşür. Ortaya bir teori çıkar. Kazayı şans eseri izleyen kişi Albert Einstein ve karmaşık fikirlerin matematiksel formüllere dönüşümünün adı da izafiyet teorisidir.

6 Kasım 1919 günü, Royal Society'de bir toplantı gerçekleşir. Bu toplantıda, izafiyet teorisi konuşulmuştur. 2 Aralık tarihli The New York Times gazetesinde ise, Einstein ile bir röportaj yapılır. Bu röportajda Einstein mümkün olduğunca basit bir dille izafiyet teorisini anlatır.

İzafiyet teorisi, insanın evreni algılayış biçimini değiştirmiştir. Einstein, The New York Times'ın röportajında izafiyet teorisinin Newton'un yerçekimi teorisi kadar devrimsel özelliğe sahip olduğu iddiasına mütevazi bir tavırla itiraz eder. İzafiyet teorisinin, Newton'un teorisini tamamlayıcı özellikler taşıdığını belirtir.

Newton, kafasına düşen bir elma ile, Einstein ise damdan düşen bir adam ile teori geliştirmişlerdir. İzafiyet, zaman ve mekan kavramlarının cisimlerin hareketi ile belirlendiği tezine dayanıyor. Galileo ve Newton'da zaman ve mekan bağımsız unsurlar olarak değerlendiriliyor. Yani, evren kavramı, bağımsız olduğu düşünülen zaman ve mekana dayanıyor. Mekanik bilimi de bu teze dayanıyor.

Einstein, Galileo ve Newton'un tezlerine göre, zamanın ve mekanın Güneş, Dünya ve yıldızlar olmadan da olabileceğini anlatıyor. Oysa, zaman ve mekanın var olabilmesi için hareket eden bu cisimlerin varlığının şart olduğunu vurguluyor Einstein.

İzafiyet konusunu basit anlatımlı bir hale getirmek için Einstein'ın şöyle bir örneği var: Dünya'yı evrende yok varsayın. Dünya'nın yerine bir oda ya da bir ev büyüklüğünde bir kutu yerleştirin. Bu kutu, bir iple asılı duruyor olsun. Kutunun merkezinde ise bir adam olduğunu düşünün. İp bir anda çekildiğinde, kutunun merkezinde duran adam kutunun tabanında konumlanmış olacaktır. Newton'un yerçekimi teorisinde, adamın kutunun tabanına düşmesi yerçekimi kuvveti ile açıklanıyor. Einstein, kutunun merkezindeki adamın, kutunun hareketi nedeniyle tabana yerleşmesiyle görülen sonuç ile yerçekimi kuvveti nedeniyle tabana yerleşmesinin aynı sonucu doğurduğunu anlatıyor. Einstein, düzenli olmayan hareket (difform motion) olarak tanımladığı kutunun hareketini matematiksel formüllere bağlıyor. Bu formüllerin, Newton'un formüllerini daha hassaslaştırdığını ve tamamladığını ifade ediyor.

Einstein, geliştirdiği formüllerin astronomların hareketerini yıllarca anlamakta zorlandıkları Merkür gezegeni için de açıklama getirdiğini ifade ediyor. Hatta, Royal Society toplantısında Sir Frank Dyson'un bu düşünceyi dile getirdiğini söylüyor.

İzafiyet teorisinin 1916 yılında "General Relativity" eseri ile nihai olarak geliştirlmesine kadar 11 yıl geçmiştir. 1905 yılında, "annus mirabilis" makalelerini "Annalen der Physik" dergisinde yayınlar. "Special Relativity" başlıklı bir makale, dört adet annus mirabilis makalelerinden biridir ve izafiyet teorisinin temellerini atmıştır.